Midden in Nationaal Park De Alde Feanen light een oude vuilstort van de gemeente Leeuwarden: de Ald Dwinger. Gedurende veertig jaar zijn op dit terrein grote hoeveelheden afval, rioolslib en bagger gedumpt. Toen in 2017 werd begonnen met het inpakken van de oude vuilstort, stuitte men op een praktisch probleem. Precies op de plek waar een damwand moest worden geplaatst, lag een tijdens de Tweede Wereldoorlog neergestorte Engelse Lancaster-bommenwerper.

Uit loyaliteit aan de nabestaanden van de bemanning en uit respect voor degenen die hun leven hebben gegeven, is besloten de Lancaster te bergen en de crashsite na de berging te markeren. Omdat de crashsite ook een plek is waar in de zomer veel toeristen recreëren, wilde ik het niet een te beladen plek maken. Door te kiezen voor een oeverzwaluw wordt getracht nieuw leven te brengen op een plek waar de dood heeft plaats gevonden.

De Zwaluwhaven verbeeldt het verhaal van de jonge vliegeniers. Ze vochten voor onze vrijheid en vlogen op 4 en 5 september 1942 naar Bremen om daar vliegtuig-fabieken te bombarderen. Vanuit Engeland vertrokken er 251 vliegtuigen, maar niet iedereen maakte de overtocht terug naar huis. De vliegtuigen worden in het ontwerp weergegeven door 251 nestgaten in een half ronde, 32 meter lange stenen wand. Deze lengte is gelijk aan de enorme spanwijdte van de gecrashte Lancaster.

Omdat de zwaluw vak ieder jaar terugkomt om op dezelfde plek te kunnen broeden, staat de zwaluw ook wel symbool voor thuiskomen. Thuiskomen voor deze vliegeniers was de luchthaven Syerston. Op deze luchthaven staat nog een luchtverkeerstoren uit WO2 die gemetseld is in typisch Engelse baksteen. Gekozen is daarom ook de oeverzwaluwwand uit te voeren in deze metselsteen. Daarnaast is gekozen om deze stenen te metselen in Engels verband, omdat deze vliegtuigen ook vaak in een verband vlogen.

Hoewel het ontwerp door de provincie Fryslân, de natuurorganisatie it Fryske Gea en het ministerie van Defensie met veel enthousiasme werd ontvangen, was de realisatie van het ontwerp een enorme uitdaging. Allereerst moest er gewacht worden op de berging van de bommenwerper en waren daarover veel onzekerheden. Hoe groot is de crashsite, worden er nog menselijke resten gevonden en hoe diep ligt het vliegtuig? Daarnaast bevinden we ons in een Natura 2000 gebied waaraan erg veel regels zijn verbonden, bijvoorbeeld over het niet bouwen tijdens het broedseizoen. En tenslotte is het een zwaar vervuild terrein, omdat het een voormalige vuilstort betreft, waardoor er extreem veel eisen gesteld worden aan de veiligheid van de bouwers.

Door samen met de opdrachtgever een team met deskundigen samen te stellen, is het gelukt om in de winter van 2017/2018 de wand in een hal in Akkrum te prefabriceren en voor het broedseizoen de wand te plaatsen. Op 15 april 2018, de Bevrijdingsdag van Fryslân, is de Zwaluwhaven onthuld. Bij de onthulling werden de nabestaanden en andere genodigden uitgenodigd om een persoonlijke boodschap voor de toekomst achter te laten. Door verschillende familieleden en genodigden is deze boodschap ook voorgelezen.

Van de 251 nestgaten zijn er die dag 12 dichtgezet met kokers, gemaakt van het schroot van het opgegraven vliegtuig. Deze 12 staan symbool voor het aantal niet teruggekeerde vliegtuigen in de nacht van 4 en 5 september 1942. De kokers zijn geplaatst in de volgorde waarop de bemanning die nacht uit het brandende vliegtuig sprong. Voor de nabestaanden een emotioneel moment. Met het plaatsen van de kokers konden zij de crash en daarmee het verlies van hun vaders en grootvaders definitief een plek geven.