Dalfsen
Haviksburcht
Locatie
Opdrachtgever
Gemeente Dalfsen
Datum ontwerp
2012
In samenwerking met
–
Welkom in het Vechtdal, staat bovenaan de site; waarop Dalfsen prachtig word omgeschreven: Dalfsen wordt gekenmerkt door een prachtige natuur. Hier kunt u heerlijk fietsen of wandelen door de bossen, heidevelden en langs oude Vechtarmen. Genieten van weidse uitzichten en een idyllisch landschap, waarin landgoederen, havezaten en zelfs een Middeleeuws kasteel het decor vormen.
Het ontwerpen en realiseren van een uitkijktoren in zo’n bijzondere gebied is dan ook een uitdaging. Een uitdaging omdat de uitkijktoren in een erg kwetsbaar landschap komt te staan, maar andere kant de mogelijkheid bied de beleefbaarheid van de vecht te vergroten. Hoe kwetsbaar het gebied is staat omschreven in het ecologisch rapport. De huidige bewoners van het bosperceel, dat ligt op de kruising Frankenweg-de Stokte, dienen dan ook zo weinig mogelijk gestoord te worden.
De locatie voor de uitkijktoren bevind zich op de grens van het naaldbos (broedplaats Havik) en het loofbos (foerageergebied Das). Van alle bosbewoners zijn de Das en de Havik dan ook wel het meest kenmerkend. Het verhaal rond de Das en de Havik laat zich lezen als een typische Saksische sage. In het kort gaat het verhaal er over hoe de Das en de Havik ruziën over wie er een beter huis bouwt voor zijn jongen. Over wat de voordelen zijn van een dassenburcht ten opzichte van het haviksnest en andersom. En over hoe ze uiteindelijk besluiten samen een huis te bouwen: Haviksburcht.
De Haviksburcht is een eigentijdse interpretatie van de Havezate. Havezaten de versterkte (burcht) huis die typisch zijn voor de regio waarin vroeger de ridders woonden. In het jaar 1622 zijn de eisen geformuleerd waaraan een Overijsselse ridder moest voldoen: hij moest van riddermatige geboorte zijn, in bezit zijn van een erkende havezate en voldoende gegoed zijn. Van de 140 havezaten die er in Drenthe en Overijssel stonden zijn er zo’n 40 bewaard gebleven.
Hoewel al deze havenzaten nu een steenachtig karakter hebben, zijn ze ooit gebouwd van het hout uit het locale bos. Net als de oorspronkelijke Havenzaten is haviksburcht daarom ontworpen in hout. De 18 meter hoge toren is opgebouwd uit twee onderdelen; de houten burcht en de houten nestkast. Het hout komt bij voorkeur uit het loof- en naaldbos dat zich nabij de locatie van de toren bevinden.
De structuur van het loofbos, bestaande uit eiken en berken, is licht en fragiel. Het aangrenzende naaldbos, met haar opgaande verticale stammen, kent juist een robuuste ritmische structuur. Juist op dit contrast, probeert de Haviksburcht te reageren. De oostelijke poot van de toren is licht gebogen en asymmetrisch. Hij opent zich naar de bezoekers en het bos. De westelijke poot is recht en verticaal en gaat de relatie aan met het aangrenzende naaldbos aan de westzijde.
Binnenin bereikt de bezoeker doormiddel van een viertal etages het uitzichtpunt dat zich op 14 meter hoogte bevindt. Tijdens het ontwerpproces is er rekening gehouden met het feit dat de houten trappen naar de etages goed toegankelijk zijn voor ouderen en zo weinig mogelijk geluid veroorzaken. Tussen de spleten van de planken waarvan de burcht is opgebouwd, komt op een subtiele manier het daglicht binnen. De bezoeker kan tijdens zijn klim naar boven wel de vogels horen maar tegelijk worden de vogels daarbij niet verstoord.
Net als in een tunnel, burchtgang, eindigt de trap in een zee van licht. Dit komt door het glazendak wat zich op het bovenste onderdeel, de nestkast, bevindt. Het overstek bij de ronde nestkastopening, voorkomt dat de bezoeker niet door het licht word verblind. Terwijl de nestkastopening, het haviksoog, ook zorgt voor de focus, het fenomenale uitzicht op de Vecht en het Vechtdalgebied.