Hekkenhuizen

Locatie

Friesland

Opdrachtgever

Provincie Fryslan

Datum

Juli 2008

Publicatie

Prijsvraag poorten naar Fryslan, ISBN: 978-90810049-2-3

De vraagstelling om met poorten/landmarks de toegangswegen naar Fryslân te markeren verdient een bredere interpretatie….. Een poort is namelijk van oudsher een doorgang in de omwalling/omheining van een stad. Het is de plek waar de toegang tot de stad werd geregeld. Daar waar de toegangswegen de grens van Friesland naderen, bevindt zich helemaal geen stad. Deze plekken worden juist gekarakteriseerd door de openheid en weidsheid van het Friese landschap. Hoewel het misschien geen plekken zijn voor poorten, zijn het wel de plekken die een indruk geven van waar Friesland groot mee geworden is; de landbouw, de veeteelt en de daarmee verbonden zuivelindustrie. Het is daarom passender om de toegangen tot Friesland te markeren met hekken. Hekken zijn, in tegenstelling tot poorten, niet de deuren in de stad, maar de deuren in het landschap.

In het grotendeels vlakke Friese landschap kennen we van oudsher twee soorten bakens/landmarks; de dorpskerken en de boerderijen. Boerenhekken zijn dan misschien geen bakens toch vormen ze door hun duidelijke lijnenspel, van horizontale, verticale en diagonale lijnen, markante tekens in het vlakke landschap. De functie van het hek is vaak hetzelfde: iets afsluiten; echter de vorm, die plekgevoelig is, wordt door de maker gemaakt. Zo kun je net als de bij de streekgebonden uilenborden, aan de vorm van het hek zien welke relatie het hek heeft met de plek. Het hek vertelt iets over de plek.
Rond 1700 kende Friesland ongeveer vier verschillende soorten grondgebruik. De veeteelt, de landbouw, het hoogveen en het laagveen. In ieder gebied ontstonden daarmee specifieke gebruiken die later verworden zijn tot een algemene Friese cultuur. Door de toenemende schaalvergroting verdwijnt steeds meer van het agrarische karakter van Friesland. Koeien blijven op stal waardoor omheining en afscheiding minder noodzakelijk zijn. Bij het verdwijnen van de hekken in het landschap verdwijnt een stukje agrarisch erfgoed. Dat is jammer, omdat juist dat stukje cultuur/natuur veel toerisme aantrekt en daarmee een belangrijke bron van inkomsten vormt. Door de hekken een nieuwe betekenis te geven, als informatiepunt over de cultuur en de natuur van die specifieke agrarische regio, zorg je er voor dat er een blijvende herinnering wordt gecreëerd.

Deze gegevens vormen de uitgangspunten voor het ontwerp. Door de regiospecifieke hekken te verschalen en te vervormen ontstaan er een soort huizen; hekkenhuizen. Deze hekkenhuizen kunnen na gelang de vraag uitgevoerd worden als een soort folies (nutteloos bouwwerk of kunstwerk) of een informatiecentrum inclusief ontmoetingsplek/restaurant. Gekozen is om de hekkenhuizen niet haaks of evenwijdig aan de snelweg te plaatsen, maar juist met zekere hoekverdraaiing waardoor het hek zich als het ware blijvend lijkt te openen. Mochten de hekkenhuizen openbaar toegankelijk zijn dan kan er een speciale afslag, rustpunt vanaf de snelweg worden gecreëerd.

De hekkenhuizen worden opgebouwd uit houten planken met daartussen reliëf glas waarop bekende beelden en beroemde uitspraken uit de Friese geschiedenis zijn gedrukt. De houten constructie versterkt de krachtige vorm terwijl het glas voor een spectaculair lichtspel zorgt. Tevens verbeeldt het contrast tussen het ruwe hout en het gedetailleerde glas het contrast tussen het verleden en de toekomst.