Met de aanleg van de zeedijk in 1860 op Schiermonnikoog kwamen er naast dorpsboeren ook polderboeren op het eiland.  De samenwerking tussen deze twee groepen ging vanaf het begin moeizaam en ook na het verdwijnen van de laatste dorpsboer in 1986 is er vanuit het dorp veel onbegrip voor de polderboeren. Wat bezielt deze bevolkingsgroep om toch op het eiland te blijven boeren, terwijl de eilandsituatie veel beperkingen en financiële kosten met zich meebrengen? Wat is hun rol op het eiland en hoe zien zij de toekomst van het eiland?

Vanaf 2013 probeert stichting Wad & Design onder andere dergelijke complexe maatschappelijke vragen door middel van vormgeving te adresseren (social design). Met de hoop dat het creatieve denken van ontwerpers vernieuwende perspectieven bieden op vraagstukken die zich niet langer via conventionele methoden laten oplossen.  Wad & Design laat de ontwerper op een ongedwongen manier kennis maken met het eiland waarna de ontwerper zijn of haar eigen opgave formuleert.

Als architect/ontwerper en boerendochter, van de wal weleens waar, fascineerde mij de moeilijke relatie tussen de polderboeren en de dorpelingen. Hoe kan er op een eiland met +/- 900 inwoners zo weinig begrip voor elkaar zijn? Tijdens mijn eerste kennismaking viel me op in wat voor slechte staat een aantal van de polderboerderijen zich bevind. Waar is de trots van de polderboer?

Door een eerdere studie naar ûleboerden tijdens het festival te presenteren en een zoektocht naar het Schiermonnikoger ûleboerd in te zetten als communicatiemiddel is er geprobeerd het gesprek hierover te starten. Uilenborden zijn  als schuurnok afsluitende versiering typerend voor de Friese boerderijen en staan symbool voor de Friese agrarische cultuur. Ze vertellen door middel van hun ornamentiek en detaillering een verhaal; een verhaal welke zich soms laat lezen als een soort streekroman.

Tijdens het Wad & Design festival in 2013 heb ik zo’n 100 boeren, dorpelingen, toeristen en festivalgangers uitgenodigd hun Schiermonnikoger ûleboerd te tekenen. Door hun ontwerpen aan elkaar te presenteren werd er gesproken over het verleden, het nu en de toekomst van het boeren op het eiland. Het uiteindelijke ontwerp van het Schiermonnikoger ûleboerd is mijn interpretatie van de verhalen die tijdens het festival werden verteld.  Er is enerzijds gekozen voor een eigentijdse symboliek zodat een ieder het ûleboerd kan lezen. Anderzijds is er voor gekozen de traditionele zwanen met daar tussen de makelaar te behouden zodat het ûleboerd past binnen de serie ûleboerden.

De ster in de nok van de makelaar staat voor het feit dat Schiermonnikoog de donkerste plek van Nederland is. Een plek waar de sterren nog het mooist te zien zijn. Daaronder is een zandloper te herkennen met daarin een ijsje en drupje melk. Deze staan voor het zoeken van een balans in tijd en inspanning van de boeren tussen de melkveehouderijen en kampeerboerderijen die zij runnen. De 7 strepen staan voor de samenwerking en harmonie tussen de 7 polderboeren. En tenslotte het kompas, ter hoogte van het traditionele uilengat, welke refereert naar het maritieme verleden van het eiland en tevens de hedendaagse zoektocht symboliseert van de boeren naar een duurzamer manier van boeren.

Te samen met de boerin van de boerderij de Oorsprong waar ik gedurende het Wad & Design festival te gast was, heb ik het ontwerp cadeau gedaan aan het eiland. Waarna de eilander Rotaryclub het ontwerp geadopteerd hebben en dankzij hun financiële steun zijn de eerste ûleboerden voor Schiermonnikoog  uitgevoerd door de eilander aannemer Dijkstra. In samenspraak met de boerin en aannemer is ervoor gekozen om ze niet traditioneel uit te voeren in hout maar in kunststof om een langere levensduur van het ûleboerd te kunnen garanderen. Op 16 september 2016 zijn de ûleboerden onthuld tijdens de opening van het Wad & Design festival. En op 19 september 2016 geplaatst in de nokken van de boerderij de Oorsprong.